Niedawno pisałam o przesłankach rozwodu. W związku z tym wpisem mam jednak pewien niedosyt, dlatego dziś będzie o tym, kiedy sąd może nie udzielić małżonkom rozwodu.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje, iż rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Na początek musimy zająć się kilkoma, padającymi w ustawie, terminami. Jak rozumieć określenie „dobro dziecka” czy „zasady współżycia społecznego”? Powinniście Państwo wiedzieć, że są to pojęcia, które nie mają ustawowej definicji. Konsekwencją tego jest pewna swoboda w możliwości ich interpretacji. Oczywiście swoboda nie może być mylona z dowolnością interpretacyjną. I tak sąd każdorazowo, wnikliwie bada w kontekście negatywnej przesłanki rozwodu, kwestię dobra wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Sąd bierze przy tym pod uwagę całokształt okoliczności związanych z konkretną sytuacją rodziną, w której znalazło się dziecko, odnosi się do jego konkretnych potrzeb – i to zarówno materialnych, jak i niematerialnych. Pod uwagę brany jest także wiek dziecka.
Jeśli zaś chodzi o zasady współżycia społecznego, to odniesienie do nich możecie Państwo spotkać w wielu przepisach. Powołuje się na nie nie tylko kodeks rodzinny i opiekuńczy, ale i kodeks cywilny. I znowu – tu także nie ma ustawowej definicji. Uogólniając można przyjąć, iż są to fundamentalne zasady, związane z funkcjonowaniem społeczeństwa, choćby takie jak: sprawiedliwość czy uczciwość. To czy określone zachowanie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego znowuż każdorazowo bada sąd.
Jeśli więc nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego, ale sąd ustali, iż istnieją wyżej wskazane negatywne przesłanki rozwodu – takowego nie orzecze.
Również w przypadku, gdy rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia sąd nie udzieli rozwodu. Jednakże, w sytuacji gdy drugi małżonek wyrazi na to zgodę albo odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego – rozwód będzie możliwy.
O ile kwestia ponoszenia winy rozkładu pożycia nie jest skomplikowana, o tyle nieostre sformułowanie dotyczące sprzeczności z zasadami współżycia społecznego w zakresie braku zgody na rozwód małżonka niewinnego może budzić pewne trudności.
Spieszę z wyjaśnieniem na takim oto przykładzie.
Czasem się zdarza, iż małżonek winny rozkładowi pożycia małżeńskiego zakłada nową rodzinę, pojawia się dziecko. W związku, który się rozpadł nie było dzieci. Małżonek niewinny nie chce jednak zgodzić się na rozwód. Co wtedy? Sąd wnikliwie bada sytuację rodzinną, jednakże często dobro nowej rodziny i dobro dziecka pozamałżeńskiego będą wartością wyższą, wpisującą się w zasady współżycia społecznego. I wtedy sąd orzeknie rozwód.
Każda sprawa jest oczywiście indywidualna, a sądy potrafią zaskakiwać.
Pozostaje jeszcze do rozpatrzenia bardzo ciekawa kwestia – braku zgody małżonka na rozwód. O tym jednak w innym wpisie.