Sądem właściwym w sprawach o podział majątku jest sąd rejonowy. Zgodnie z art. 566 kodeksu postępowania cywilnego w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku.
Co jednak jeśli majątek położony jest w obszarze właściwości kilku sądów rejonowych?
Zacznijmy od początku.
W skład majątku mogą wchodzić zarówno ruchomości, jak i nieruchomości. Co do położenia rzeczy ruchomych – jeśli tylko one są składnikami majątku- liczy się miejsce ich położenia w dniu złożenia wniosku, albowiem zasadą jest iż miejsce położenia majątku należy oceniać na datę złożenia wniosku o podział majątku. Jeśli więc owe rzeczy zostaną po tej dacie przeniesione, to pozostaje to bez wpływu na właściwość sądu.
Jeśli w skład majątku, obok rzeczy ruchomych wchodzą też nieruchomości, to o właściwości sądu decyduje ich miejsce położenia.
Oczywiście, nie ma wątpliwości co do właściwości sądu, jeśli mamy jedną nieruchomość – i dodatkowo jest ona położona w okręgu jednego sądu.
Co jednak, gdy nieruchomość znajduje się w obszarze działania kilku sądów, albo mamy kilka wspólnych nieruchomości – i to w obszarze działania kilku sądów?
W takiej sytuacji wnioskodawca ma możliwość wyboru sądu właściwego.
Na koniec pewna furtka – możliwość przekazania sprawy o podział majątku wspólnego przez sąd właściwy w chwili złożenia wniosku innemu sądowi.
Uczestnik postępowania może zwrócić się do sądu z żądaniem przekazania sprawy sądowi rejonowemu, w okręgu którego znajduje się majątek wspólny lub jego znaczna część albo sądowi, w którego okręgu mieszkają wszyscy uczestnicy postępowania.
Warunkiem jest zgłoszenie takiego żądania nie później niż na pierwszej rozprawie.
To rozwiązanie dla tych, którzy zmienili miejsce zamieszkania i daleko im do sądu właściwego. Dla przykładu: wspólny majątek Państwa obejmuje nieruchomość położoną w Gdańsku (mieszkanie), ale Państwo już tam nie mieszkacie. W chwili składania wniosku mieszkacie obydwoje w okręgu sądu rejonowego w Słupsku. Wyjściem idealnym jest złożenie wniosku o podział majątku do sądu rejonowego w Gdańsku wraz z wnioskiem o przekazanie sprawy sądowi rejonowemu w Słupsku.
Wrócę jeszcze sądu spadku. Jak wspomniałam wyżej, jeżeli wspólność majątkowa między małżonkami ustała przez śmierć jednego z małżonków, sądem właściwym jest sąd spadku. Sądem spadku jest zaś – zgodnie z art. 628 kodeksu postępowania cywilnego – sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić – sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku tych podstaw, sądem właściwym będzie sąd rejonowy dla m. st. Warszawy.